Αντιμονοπωλιακή νομοθεσία: Η Επιτροπή επιβάλλει πρόστιμο ύψους 4.34 δισ. EUR στη Google για παράνομες πρακτικές όσον αφορά τις κινητές συσκευές Android με σκοπό να ενισχύσει την δεσπόζουσα θέση της μηχανής αναζήτησης της Google.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέβαλε πρόστιμο ύψους 4.34 δισ. EUR στη Google για παράβαση των αντιμονοπωλιακών κανόνων της ΕΕ. Από το 2011, η Google έχει επιβάλει παράνομους περιορισμούς σε κατασκευαστές συσκευών Android και φορείς εκμετάλλευσης δικτύων κινητών επικοινωνιών, με σκοπό να εδραιώσει τη δεσπόζουσα θέση της στη γενική διαδικτυακή αναζήτηση.
Η Google πρέπει πλέον να θέσει οριστικά τέλος σε αυτήν την πρακτική εντός 90 ημερών, ειδάλλως θα της επιβληθούν χρηματικές ποινές ύψους έως και 5 % του μέσου ημερήσιου παγκόσμιου κύκλου εργασιών της Alphabet, μητρικής εταιρείας της Google.
Η Επίτροπος Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού, δήλωσε: «Πάνω από τη μισή παγκόσμια κίνηση στο διαδίκτυο πραγματοποιείται σήμερα μέσω κινητού διαδικτύου. Το κινητό διαδίκτυο έχει αλλάξει τις ζωές εκατομμυρίων Ευρωπαίων. Η συγκεκριμένη υπόθεσή μας αφορά τρία είδη νομικών περιορισμών που έχει επιβάλει η Google σε κατασκευαστές συσκευών Android και φορείς εκμετάλλευσης δικτύων προκειμένου να διασφαλίζει ότι η κίνηση στις συσκευές Android κατευθύνεται προς τη μηχανή αναζήτησης της Google. Με τον τρόπο αυτό, η Google έχει χρησιμοποιήσει το Android ως όχημα για να εδραιώσει τη δεσπόζουσα θέση της μηχανής αναζήτησής της. Οι πρακτικές αυτές έχουν στερήσει από τους ανταγωνιστές την ευκαιρία να καινοτομούν και να ανταγωνίζονται σε αξιοκρατική βάση. Έχουν στερήσει από τους ευρωπαίους καταναλωτές τα οφέλη του αποτελεσματικού ανταγωνισμού στον σημαντικό τομέα των κινητών επικοινωνιών. Οι πρακτικές αυτές είναι παράνομες βάσει των αντιμονοπωλιακών κανόνων της ΕΕ.»
Ειδικότερα, η Google:
έχει απαιτήσει από τους κατασκευαστές να προεγκαθιστούν την εφαρμογή Google Search και την εφαρμογή φυλλομετρητή (Chrome), ως όρο για την παραχώρηση άδειας χρήσης του καταστήματος εφαρμογών της Google (του Play Store)·
κατέβαλε ποσά σε ορισμένους μεγάλους κατασκευαστές και φορείς εκμετάλλευσης δικτύων κινητών επικοινωνιών, υπό τον όρο να προεγκαθιστούν αποκλειστικά την εφαρμογή Google Search στις συσκευές τους· και
απέτρεψε τους κατασκευαστές που επιθυμούσαν να προεγκαταστήσουν εφαρμογές της Google από το να πωλήσουν έστω και μία μόνο έξυπνη συσκευή κινητής επικοινωνίας που λειτουργεί με εναλλακτικές εκδόσεις του Android μη εγκεκριμένες από τη Google [τις λεγόμενες «fork εκδόσεις Android» (ανεξάρτητες παράλληλες εκδόσεις)].
Στρατηγική της Google και το πεδίο της έρευνας της Επιτροπής
Το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων της Google προέρχεται από το εμβληματικό προϊόν της, τη μηχανή αναζήτησης Google. Ήδη από νωρίς, η εταιρεία αντιλήφθηκε ότι η μετάβαση από τους υπολογιστές γραφείου στο κινητό διαδίκτυο, η οποία ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του 2000, θα σηματοδοτούσε μια θεμελιώδη αλλαγή για την εφαρμογή Google Search. Για αυτόν τον λόγο, η Google κατέστρωσε μια στρατηγική ώστε να προετοιμαστεί για αυτήν τη μετάβαση και να βεβαιωθεί ότι οι χρήστες θα εξακολουθήσουν να χρησιμοποιούν την εφαρμογή Google Search και στις κινητές συσκευές τους.
Το 2005, η Google εξαγόρασε τον αρχικό προγραμματιστή του λειτουργικού συστήματος Android για κινητές συσκευές και, έκτοτε, εξακολουθεί να αναπτύσσει το λογισμικό Android. Σήμερα, περίπου το 80 % των έξυπνων κινητών συσκευών στην Ευρώπη, και παγκοσμίως, λειτουργούν με Android.
Κάθε φορά που η Google αναπτύσσει νέα έκδοση του Android, δημοσιεύει τον πηγαίο κώδικα στο διαδίκτυο. Η πρακτική αυτή παρέχει, καταρχήν, σε τρίτους τη δυνατότητα να τηλεφορτώνουν αυτόν τον κώδικα και να τον τροποποιούν για να δημιουργήσουν fork εκδόσεις Android. Ο ανοικτά διαθέσιμος πηγαίος κώδικας του Android καλύπτει βασικά χαρακτηριστικά ενός λειτουργικού συστήματος για έξυπνες κινητές συσκευές, αλλά όχι εφαρμογές και υπηρεσίες ιδιοκτησίας της Google για συσκευές Android. Οι κατασκευαστές συσκευών που επιθυμούν να αποκτήσουν εφαρμογές και υπηρεσίες Android ιδιοκτησίας της Google πρέπει να συνάψουν συμβάσεις με τη Google, στο πλαίσιο των οποίων η Google επιβάλλει ορισμένους περιορισμούς. Η Google έχει επίσης συνάψει συμβάσεις και έχει εφαρμόσει κάποιους από αυτούς τους περιορισμούς σε ορισμένους μεγάλους φορείς εκμετάλλευσης δικτύων κινητών επικοινωνιών, οι οποίοι μπορούν επίσης να καθορίσουν ποιες εφαρμογές και υπηρεσίες εγκαθίστανται σε συσκευές που πωλούνται στους τελικούς χρήστες.
Η απόφαση της Επιτροπής αφορά τρία συγκεκριμένα είδη συμβατικών περιορισμών που έχει επιβάλει η Google σε κατασκευαστές συσκευών και φορείς εκμετάλλευσης δικτύων κινητών επικοινωνιών. Αυτοί οι περιορισμοί έδωσαν στη Google τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει το Android ως όχημα για να εδραιώσει τη δεσπόζουσα θέση της μηχανής αναζήτησής της. Με άλλα λόγια, η απόφαση της Επιτροπής δεν ασχολείται με το μοντέλο ανοικτής πηγής ούτε με το λειτουργικό σύστημα Android καθαυτό.
Δεσπόζουσα θέση της Google
Με την απόφασή της, η Επιτροπή συμπεραίνει ότι η Google κατέχει δεσπόζουσα θέση στις αγορές των υπηρεσιών γενικής διαδικτυακής αναζήτησης, των λειτουργικών συστημάτων για έξυπνες κινητές συσκευές για τα οποία είναι δυνατό να παρέχεται άδεια χρήσης και των καταστημάτων εφαρμογών (app stores) για το λειτουργικό σύστημα Android για κινητές συσκευές.
Υπηρεσίες γενικής αναζήτησης
Η Google κατέχει δεσπόζουσα θέση στις εθνικές αγορές γενικής διαδικτυακής αναζήτησης σε ολόκληρο τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (ΕΟΧ), δηλαδή και στα 31 κράτη μέλη του ΕΟΧ. Η Google κατέχει μερίδια αγοράς άνω του 90 % στα περισσότερα κράτη μέλη του ΕΟΧ. Υπάρχουν μεγάλα εμπόδια εισόδου σε αυτές τις αγορές. Το ίδιο συμπέρασμα έχει εξαχθεί επίσης και με την απόφαση στην υπόθεση «Google Shopping», τον Ιούνιο του 2017.
Λειτουργικά συστήματα για έξυπνες κινητές συσκευές για τα οποία διατίθεται άδεια χρήσης
Το Android είναι ένα λειτουργικό σύστημα για έξυπνες κινητές συσκευές για το οποίο είναι δυνατό να παρέχεται άδεια χρήσης. Αυτό σημαίνει ότι τρίτοι κατασκευαστές έξυπνων κινητών συσκευών μπορούν να λάβουν άδεια και να χρησιμοποιούν το Android στις συσκευές τους.
Μέσω του ελέγχου που ασκεί στο λογισμικό Android, η Google κατέχει δεσπόζουσα θέση στην παγκόσμια αγορά (με εξαίρεση την Κίνα) για λειτουργικά συστήματα για κινητές συσκευές για τα οποία είναι δυνατό να παρέχεται άδεια χρήσης, με μερίδιο αγοράς που υπερβαίνει το 95 %. Υπάρχουν μεγάλα εμπόδια εισόδου στην αγορά, εν μέρει λόγω αποτελεσμάτων δικτύου: όσο περισσότερο χρησιμοποιούν οι χρήστες ένα λειτουργικό σύστημα για έξυπνες συσκευές, τόσο περισσότερο αναπτύσσουν οι προγραμματιστές εφαρμογές για αυτό το σύστημα, γεγονός που, με τη σειρά του, προσελκύει περισσότερους χρήστες. Επιπλέον, απαιτούνται σημαντικοί πόροι για να αναπτυχθεί ένα επιτυχημένο λειτουργικό σύστημα για έξυπνες συσκευές, για το οποίο είναι δυνατό να παρέχεται άδεια χρήσης.
Ως λειτουργικό σύστημα για το οποίο είναι δυνατό να παρέχεται άδεια χρήσης, το Android διαφοροποιείται από τα λειτουργικά συστήματα που χρησιμοποιούνται αποκλειστικά από καθετοποιημένους προγραμματιστές (όπως το iOS της Apple ή το λειτουργικό σύστημα της Blackberry). Αυτά τα λειτουργικά συστήματα δεν αποτελούν μέρος της ίδιας αγοράς, διότι για αυτά δεν παρέχεται άδεια χρήσης από τρίτους κατασκευαστές συσκευών.
Ωστόσο, η Επιτροπή εξέτασε τον βαθμό στον οποίο ο (κατάντη) ανταγωνισμός για τελικούς χρήστες, ιδίως μεταξύ των συσκευών Apple και Android, θα μπορούσε να περιορίσει έμμεσα την ισχύ της Google στην αγορά για την παροχή άδειας χρήσης του Android σε κατασκευαστές συσκευών (ανάντη ανταγωνισμός). Η Επιτροπή διαπίστωσε ότι ο εν λόγω ανταγωνισμός δεν περιορίζει αρκετά την Google όσον αφορά τον ανάντη ανταγωνισμό, για διάφορους λόγους, μεταξύ άλλων:
οι αποφάσεις των τελικών χρηστών για αγορά επηρεάζονται από διάφορους παράγοντες (όπως τα χαρακτηριστικά υλισμικού ή το εμπορικό σήμα της συσκευής), οι οποίοι είναι ανεξάρτητοι από το λειτουργικό σύστημα της κινητής συσκευής·
οι συσκευές Apple είναι συνήθως ακριβότερες από τις συσκευές Android και, ως εκ τούτου, ενδέχεται να μην είναι προσβάσιμες σε μεγάλο μέρος της βάσης χρηστών των συσκευών Android·
όταν οι χρήστες συσκευών Android τις αλλάζουν με συσκευές Apple, επιβαρύνονται με κόστος προσαρμογής, όπως είναι η απώλεια των εφαρμογών, των δεδομένων και των επαφών τους, αλλά και η ανάγκη να μάθουν πώς να χρησιμοποιούν ένα νέο λειτουργικό σύστημα· και
ακόμη και αν οι τελικοί χρήστες άλλαζαν τις συσκευές Android με συσκευές Apple, το γεγονός αυτό θα είχε περιορισμένες επιπτώσεις στην κύρια επιχειρηματική δραστηριότητα της Google. Ο λόγος για αυτό είναι ότι η εφαρμογή Google Search αποτελεί την προεπιλεγμένη μηχανή αναζήτησης στις συσκευές Apple και, επομένως, οι χρήστες συσκευών Apple είναι πιθανό να εξακολουθήσουν να χρησιμοποιούν την εφαρμογή Google Search για τις αναζητήσεις τους.
Καταστήματα εφαρμογών για το λειτουργικό σύστημα Android για κινητές συσκευές
Η Google κατέχει δεσπόζουσα θέση στην παγκόσμια αγορά (με εξαίρεση την Κίνα) για καταστήματα εφαρμογών για το λειτουργικό σύστημα Android για κινητές συσκευές. Περισσότερο από το 90 % των εφαρμογών που τηλεφορτώνονται σε συσκευές Android προέρχεται από το κατάστημα εφαρμογών της Google, το Play Store. Η εν λόγω αγορά χαρακτηρίζεται επίσης από μεγάλα εμπόδια εισόδου. Για λόγους παρόμοιους με τους ανωτέρω αναφερόμενους, η δεσπόζουσα θέση του καταστήματος εφαρμογών της Google δεν περιορίζεται από το κατάστημα εφαρμογών App Store της Apple, το οποίο διατίθεται μόνο σε συσκευές με το λειτουργικό σύστημα iOS.
Παραβίαση των αντιμονοπωλιακών κανόνων της ΕΕ
Η δεσπόζουσα θέση στην αγορά δεν είναι καθαυτή παράνομη βάσει των αντιμονοπωλιακών κανόνων της ΕΕ. Ωστόσο, οι εταιρείες με δεσπόζουσα θέση φέρουν ιδιαίτερη ευθύνη να μην καταχρώνται την ισχυρή τους θέση στην αγορά περιορίζοντας τον ανταγωνισμό, είτε στην αγορά στην οποία κατέχουν δεσπόζουσα θέση είτε σε χωριστές αγορές.
Η Google έχει ασκήσει τρία ξεχωριστά είδη πρακτικών, τα οποία είχαν όλα ως στόχο την εδραίωση της δεσπόζουσας θέσης της Google στη γενική διαδικτυακή αναζήτηση.
1) Παράνομη επιβολή δέσμευσης για τις εφαρμογές αναζήτησης και φυλλομετρητή της Google
Η Google προσφέρει τις εφαρμογές και υπηρεσίες της για κινητές συσκευές σε κατασκευαστές συσκευών ως συνολική δέσμη, η οποία περιλαμβάνει το κατάστημα Google Play Store, την εφαρμογή Google Search και τον φυλλομετρητή Google Chrome. Οι όροι της Google για την παραχώρηση άδειας χρήσης καθιστούν αδύνατη, για τους κατασκευαστές, την προεγκατάσταση ορισμένων εφαρμογών, αλλά όχι άλλων.
Στο πλαίσιο της έρευνας της Επιτροπής, οι κατασκευαστές συσκευών επιβεβαίωσαν ότι η εφαρμογή Play Store είναι απαραίτητη, διότι οι χρήστες αναμένουν να βρίσκεται προεγκατεστημένη στις συσκευές τους (κυρίως επειδή δεν μπορούν να την τηλεφορτώσουν οι ίδιοι με νόμιμο τρόπο).
Η απόφαση της Επιτροπής κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Google έχει επιβάλει παράνομη δέσμευση σε δύο περιπτώσεις:
Πρώτον, η επιβολή δέσμευσης για την εφαρμογή Google Search. Ως αποτέλεσμα, η Google έχει εξασφαλίσει την προεγκατάσταση της εφαρμογής της Google Search ουσιαστικά σε όλες τις συσκευές Android που πωλούνται στον ΕΟΧ. Οι εφαρμογές αναζήτησης αποτελούν σημαντικό σημείο εισόδου για αναζητήσεις σε κινητές συσκευές. Η Επιτροπή διαπίστωσε ότι η εν λόγω συμπεριφορά επιβολής δέσμευσης είναι παράνομη το 2011, ημερομηνία κατά την οποία η Google απέκτησε δεσπόζουσα θέση στην αγορά καταστημάτων εφαρμογών για το λειτουργικό σύστημα Android για κινητές συσκευές.
Δεύτερον, η επιβολή δέσμευσης για τον φυλλομετρητή Google Chrome. Ως αποτέλεσμα, η Google έχει εξασφαλίσει την προεγκατάσταση του φυλλομετρητή της για κινητές συσκευές ουσιαστικά σε όλες τις συσκευές Android που πωλούνται στον ΕΟΧ. Οι φυλλομετρητές αποτελούν επίσης σημαντικό σημείο εισόδου για τις αναζητήσεις σε κινητές συσκευές, ενώ η εφαρμογή Google Search αποτελεί την προεπιλεγμένη μηχανή αναζήτησης στον Google Chrome. Η Επιτροπή διαπίστωσε ότι η εν λόγω συμπεριφορά επιβολής δέσμευσης είναι παράνομη το 2012, ημερομηνία από την οποία η Google συμπεριέλαβε τον φυλλομετρητή Chrome στη δέσμη εφαρμογών της.
Η προεγκατάσταση είναι δυνατό να προκαλέσει προσκόλληση στην υπάρχουσα κατάσταση. Οι χρήστες που έχουν προεγκατεστημένες εφαρμογές αναζήτησης και φυλλομετρητή στις συσκευές τους είναι πιθανό να προσκολληθούν στις εν λόγω εφαρμογές. Για παράδειγμα, σύμφωνα με τα αποδεικτικά στοιχεία που συγκέντρωσε η Επιτροπή, η εφαρμογή Google Search χρησιμοποιείται σταθερά περισσότερο σε συσκευές Android, στις οποίες έχει προεγκατασταθεί, σε σχέση με τις συσκευές Windows Mobile, στις οποίες οι χρήστες πρέπει να την τηλεφορτώσουν. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει επίσης ότι οι χρήστες δεν τηλεφορτώνουν ανταγωνιστικές εφαρμογές σε βαθμό τέτοιο ώστε να είναι δυνατό να αντισταθμίζεται το σημαντικό εμπορικό πλεονέκτημα που αποκομίζεται μέσω της προεγκατάστασης. Για παράδειγμα, το 2016:
στις συσκευές Android (στις οποίες είναι προεγκατεστημένες οι εφαρμογές Google Search και Chrome), περισσότερο από το 95 % όλων των αναζητήσεων έγιναν μέσω Google Search. και
στις συσκευές Windows (στις οποίες δεν είναι προεγκατεστημένες οι εφαρμογές Google Search και Chrome), λιγότερο από το 25 % όλων των αναζητήσεων έγιναν μέσω Google Search. Περισσότερες από το 75 % των αναζητήσεων έγιναν μέσω της μηχανής αναζήτησης Bing της Microsoft, η οποία είναι προεγκατεστημένη σε συσκευές Windows Mobile.
Ως εκ τούτου, με την πρακτική της αυτή, η Google έχει μειώσει τα κίνητρα των κατασκευαστών να προεγκαθιστούν ανταγωνιστικές εφαρμογές αναζήτησης και φυλλομετρητή, καθώς και τα κίνητρα των χρηστών να τηλεφορτώνουν τις εφαρμογές αυτές. Η κατάσταση αυτή μείωσε την ικανότητα των ανταγωνιστών να ανταγωνίζονται αποτελεσματικά τη Google.
Η Επιτροπή εξέτασε επίσης λεπτομερώς τους ισχυρισμούς της Google σχετικά με το ότι η επιβολή δέσμευσης για την εφαρμογή Google Search και τον φυλλομετρητή Chrome ήταν απαραίτητη, ειδικότερα για να μπορέσει η Google να εκμεταλλευτεί οικονομικά το λογισμικό Android, και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι ισχυρισμοί αυτοί δεν ήταν βάσιμοι. Μόνο με το κατάστημα Google Play Store, η Google αποκομίζει έσοδα δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως, συλλέγει πολλά δεδομένα που είναι πολύτιμα για τις επιχειρήσεις αναζήτησης και διαφήμισης της Google από συσκευές Android, ενώ ακόμη και χωρίς τους περιορισμούς θα είχε επωφεληθεί από σημαντική ροή εσόδων χάρη στη διαφήμιση που συνδέεται με τις αναζητήσεις.
2) Εξάρτηση παράνομων καταβολών ποσών από την αποκλειστική προεγκατάσταση της εφαρμογής Google Search
Η Google παρείχε σημαντικά οικονομικά κίνητρα σε ορισμένους από τους μεγαλύτερους κατασκευαστές συσκευών, καθώς και σε φορείς εκμετάλλευσης δικτύων κινητών επικοινωνιών, υπό τον όρο να προεγκαθιστούν αποκλειστικά την εφαρμογή Google Search σε ολόκληρο το φάσμα των δικών τους συσκευών Android. Η πρακτική αυτή έβλαψε τον ανταγωνισμό, μειώνοντας σημαντικά τα κίνητρα των κατασκευαστών για προεγκατάσταση ανταγωνιστικών εφαρμογών αναζήτησης.
Από την έρευνα της Επιτροπής προέκυψε ότι μια ανταγωνιστική μηχανή αναζήτησης δεν θα μπορούσε να αποζημιώσει έναν κατασκευαστή συσκευών ή φορέα εκμετάλλευσης δικτύου κινητών επικοινωνιών για την απώλεια των καταβολών ποσών από τη Google ως ποσοστό εσόδων και να παραμείνει κερδοφόρα. Αυτό οφείλεται στο ότι, ακόμη κι αν η ανταγωνιστική μηχανή αναζήτησης ήταν προεγκατεστημένη σε ορισμένες μόνο συσκευές, θα έπρεπε να αποζημιώσουν τον κατασκευαστή συσκευών ή τον φορέα εκμετάλλευσης δικτύων κινητών επικοινωνιών για την απώλεια ενός ποσοστού εσόδων από τη Google σε όλες τις συσκευές.
Σύμφωνα με την πρόσφατη απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ στη υπόθεση Intel, η Επιτροπή εξέτασε, μεταξύ άλλων παραγόντων, τις συνθήκες υπό τις οποίες παρασχέθηκαν τα κίνητρα, το ύψος τους, το μερίδιο της αγοράς που καλύπτεται από τις εν λόγω συμφωνίες και τη διάρκειά τους.
Με βάση αυτήν την εξέταση, η Επιτροπή διαπίστωσε ότι η συμπεριφορά της Google ήταν παράνομη μεταξύ του 2011 και του 2014. Το 2013, αφού η Επιτροπή άρχισε να εξετάζει το συγκεκριμένο ζήτημα, η Google άρχισε να αίρει σταδιακά την απαίτηση. Η παράνομη πρακτική έπαυσε ουσιαστικά να ισχύει το 2014.
Η Επιτροπή εξέτασε επίσης λεπτομερώς τους ισχυρισμούς της Google σχετικά με το ότι ήταν απαραίτητη η χορήγηση οικονομικών κινήτρων για αποκλειστική προεγκατάσταση της εφαρμογής Google Search σε ολόκληρο το φάσμα των συσκευών Android. Εν προκειμένω, η Επιτροπή απέρριψε τον ισχυρισμό της Google σχετικά με το ότι οι καταβολές ποσών με βάση την αποκλειστικότητα ήταν απαραίτητες ώστε να πειστούν οι κατασκευαστές συσκευών και οι φορείς εκμετάλλευσης δικτύων κινητών επικοινωνιών να παράγουν συσκευές για το οικοσύστημα Android.
3) Παράνομη παρεμπόδιση ανάπτυξης και διανομής ανταγωνιστικών λειτουργικών συστημάτων Android
Η Google απέτρεψε τους κατασκευαστές συσκευών από το να χρησιμοποιήσουν οποιαδήποτε εναλλακτική έκδοση του Android δεν ήταν εγκεκριμένη από τη Google («fork εκδόσεις Android»). Προκειμένου να έχουν τη δυνατότητα να προεγκαταστήσουν εφαρμογές ιδιοκτησίας της Google στις συσκευές τους, οι κατασκευαστές έπρεπε να δεσμευτούν ότι δεν θα αναπτύξουν ούτε θα πωλήσουν ούτε καν μία συσκευή που να λειτουργεί με fork έκδοση Android. Η Επιτροπή διαπίστωσε ότι η εν λόγω συμπεριφορά ήταν καταχρηστική το 2011, ημερομηνία κατά την οποία η Google απέκτησε δεσπόζουσα θέση στην αγορά καταστημάτων εφαρμογών για το λειτουργικό σύστημα Android για κινητές συσκευές.
Η πρακτική αυτή περιόρισε τη δυνατότητα ανάπτυξης και πώλησης συσκευών που να λειτουργούν με fork εκδόσεις Android. Για παράδειγμα, η Επιτροπή εντόπισε στοιχεία που αποδεικνύουν ότι, με τη συμπεριφορά της, η Google απέτρεψε ορισμένου μεγάλους κατασκευαστές από το να αναπτύξουν και να πωλήσουν έξυπνες κινητές συσκευές με βάση τη fork έκδοση Android της Amazon, η οποία ονομάζεται «Fire OS».
Με τον τρόπο αυτό, η Google στέρησε, επίσης, από τους ανταγωνιστές της έναν σημαντικό δίαυλο δημιουργίας εφαρμογών και υπηρεσιών, ιδίως υπηρεσιών γενικής αναζήτησης, που θα ήταν δυνατό να προεγκαθίστανται σε fork εκδόσεις Android. Κατά συνέπεια, η συμπεριφορά της Google είχε άμεσες επιπτώσεις στους χρήστες, στερώντας τους την πρόσβαση σε περαιτέρω καινοτομία και έξυπνες κινητές συσκευές που βασίζονται σε εναλλακτικές εκδόσεις του λειτουργικού συστήματος Android. Με άλλα λόγια, ως αποτέλεσμα αυτής της πρακτικής, αντί για τους χρήστες, τους προγραμματιστές εφαρμογών και την αγορά, η Google ήταν που καθόριζε στην πράξη ποια λειτουργικά συστήματα θα μπορούσαν να αναπτυχθούν.
Η Επιτροπή εξέτασε επίσης λεπτομερώς τους ισχυρισμούς της Google σχετικά με το ότι οι περιορισμοί αυτοί ήταν απαραίτητοι για να αποτραπεί ο «κατακερματισμός» του οικοσυστήματος Android, και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι ισχυρισμοί αυτοί δεν ήταν βάσιμοι. Πρώτον, η Google θα μπορούσε να έχει διασφαλίσει ότι οι συσκευές Android που χρησιμοποιούν εφαρμογές και υπηρεσίες ιδιοκτησίας της Google συμμορφώνονται με τις τεχνικές απαιτήσεις της Google, χωρίς να αποτρέπουν την ανάδυση fork εκδόσεων Android. Δεύτερον, η Google δεν προσκόμισε αξιόπιστα αποδεικτικά στοιχεία για το ότι οι fork εκδόσεις Android θα πλήττονταν από τεχνικές βλάβες ή από τη μη υποστήριξη εφαρμογών.
Τα αποτελέσματα των παράνομων πρακτικών της Google
Η απόφαση της Επιτροπής καταλήγει στο συμπέρασμα ότι αυτά τα τρία είδη καταχρηστικής συμπεριφοράς αποτελούν μέρος συνολικής στρατηγικής της Google για την εδραίωση της δεσπόζουσας θέσης της στη γενική διαδικτυακή αναζήτηση, σε μια εποχή που η σημασία του κινητού διαδικτύου αυξανόταν σημαντικά.
Πρώτον, οι πρακτικές της Google στέρησαν από ανταγωνιστικές μηχανές αναζήτησης τη δυνατότητα να ανταγωνίζονται σε αξιοκρατική βάση. Οι πρακτικές επιβολής δέσμευσης διασφάλισαν την προεγκατάσταση της μηχανής αναζήτησης και του φυλλομετρητή της Google σε όλες ουσιαστικά τις συσκευές Google Android, ενώ οι καταβολές ποσών υπό τον όρο αποκλειστικότητας μείωσαν σημαντικά το κίνητρο για προεγκατάσταση ανταγωνιστικών μηχανών αναζήτησης. Η Google παρεμπόδισε, επίσης, την ανάπτυξη fork εκδόσεων Android, οι οποίες θα μπορούσαν να έχουν παράσχει μια πλατφόρμα χάρη στην οποία οι ανταγωνιστικές μηχανές αναζήτησης θα μπορούσαν να αυξήσουν την κίνησή τους . Η στρατηγική της Google απέτρεψε επίσης ανταγωνιστικές μηχανές αναζήτησης από το να συλλέγουν περισσότερα δεδομένα από έξυπνες κινητές συσκευές, μεταξύ άλλων, δεδομένα αναζήτησης και θέσης κινητών συσκευών, γεγονός που βοήθησε τη Google να εδραιώσει τη δεσπόζουσα θέση της ως μηχανής αναζήτησης.
Επιπλέον, οι πρακτικές της Google έβλαψαν τον ανταγωνισμό και την περαιτέρω καινοτομία στον ευρύτερο τομέα των κινητών συσκευών, και πέρα από την διαδικτυακή αναζήτηση. Αυτό οφείλεται στο ότι απέτρεψαν άλλους φυλλομετρητές για κινητές συσκευές από το να ανταγωνίζονται αποτελεσματικά τον προεγκατεστημένο φυλλομετρητή Google Chrome. Τέλος, η Google παρεμπόδισε την ανάπτυξη fork εκδόσεων Android, οι οποίες θα μπορούσαν να είχαν παράσχει μια πλατφόρμα χάρη στην οποία να αναπτυχθούν επίσης και προγραμματιστές άλλων εφαρμογών.
Συνέπειες της απόφασης
Για το πρόστιμο ύψους €4 342 865 000 της Επιτροπής λαμβάνεται υπόψη η διάρκεια και η βαρύτητα της παράβασης. Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής, του 2006, για τα πρόστιμα (βλ. δελτίο τύπου και ενημερωτικό σημείωμα), το πρόστιμο υπολογίστηκε με βάση την αξία των εσόδων της Google από υπηρεσίες διαφήμισης που συνδέεται με τις αναζητήσεις σε συσκευές Android στον ΕΟΧ.
Σύμφωνα με την απόφαση της Επιτροπής, απαιτείται από την Google να θέσει οριστικά τέλος στην παράνομη συμπεριφορά της εντός 90 ημερών από την έκδοση της απόφασης.
Η Google πρέπει, τουλάχιστον, να παύσει και να μην ασκήσει ξανά κανένα από τα τρία είδη πρακτικών. Με την απόφαση απαιτείται επίσης από την Google να απέχει από τη λήψη οποιουδήποτε μέτρου έχει το ίδιο ή ισοδύναμο αντικείμενο ή αποτέλεσμα με τις εν λόγω πρακτικές.
Η απόφαση δεν αποτρέπει τη Google από το να εφαρμόσει ένα εύλογο, δίκαιο και αντικειμενικό σύστημα ώστε να διασφαλίζει την εύρυθμη λειτουργία των συσκευών Android που χρησιμοποιούν εφαρμογές και υπηρεσίες ιδιοκτησίας της Google, χωρίς, ωστόσο, να θίγει την ελευθερία των κατασκευαστών να παράγουν συσκευές με βάση fork εκδόσεις Android.
Η διασφάλιση της συμμόρφωσης με την απόφαση της Επιτροπής αποτελεί αποκλειστική ευθύνη της Google. Η Επιτροπή θα παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς τη συμμόρφωση της Google, ενώ η Google οφείλει να ενημερώνει την Επιτροπή σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο θα συμμορφωθεί προς τις υποχρεώσεις της.
Σε περίπτωση που η Google δεν διασφαλίσει τη συμμόρφωση προς την απόφαση της Επιτροπής, κινδυνεύει με χρηματική ποινή λόγω μη συμμόρφωσης, ύψους έως 5 % του μέσου ημερήσιου κύκλου εργασιών παγκοσμίως της Alphabet, μητρικής εταιρείας της Google. Η Επιτροπή θα πρέπει να διαπιστώσει την εν λόγω μη συμμόρφωση σε χωριστή απόφαση, με αναδρομική ισχύ για την πληρωμή από την ημερομηνία κατά την οποία ξεκίνησε η μη συμμόρφωση.
Τέλος, ενδέχεται επίσης να ασκηθούν στη Google αγωγές αποζημίωσης ενώπιον των δικαστηρίων των κρατών μελών από οποιοδήποτε πρόσωπο ή επιχείρηση που έχει υποστεί ζημία από τη συμπεριφορά της Google που αντιβαίνει στους κανόνες του ανταγωνισμού. Η νέα οδηγία της ΕΕ για τις αποζημιώσεις σε υποθέσεις συμπράξεων διευκολύνει τη λήψη αποζημίωσης για θύματα πρακτικών που αντιβαίνουν στους κανόνες του ανταγωνισμού.
Άλλες υποθέσεις σχετικές με τη Google
Τον Ιούνιο του 2017 η Επιτροπή επέβαλε στη Google πρόστιμο 2,42 δισ. EUR για κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης της στις μηχανές αναζήτησης, με παροχή παράνομου πλεονεκτήματος στην υπηρεσία σύγκρισης τιμών της ίδιας της Google. Επί του παρόντος, η Επιτροπή παρακολουθεί ενεργά τη συμμόρφωση της Google με την εν λόγω απόφαση.
Η Επιτροπή εξακολουθεί, επίσης, να ερευνά περιορισμούς που έχει επιβάλει η Google στη δυνατότητα ορισμένων ιστοτόπων τρίτων να εμφανίζουν συνδεόμενες με τις αναζητήσεις διαφημίσεις από ανταγωνιστές της Google (υπόθεση AdSense). Τον Ιούλιο του 2016 Η Επιτροπή κατέληξε στο προκαταρκτικό συμπέρασμα ότι η Google έχει καταχραστεί τη δεσπόζουσα θέση της σε μια υπόθεση που αφορά την πλατφόρμα AdSense.
Ιστορικό
Η σημερινή απόφαση απευθύνεται στην Google LLC (πρώην Google Inc.) και στην Alphabet Inc., μητρική εταιρεία της Google. Τον Απρίλιο του 2015 η Επιτροπή κίνησε διαδικασία σχετικά με τη συμπεριφορά της Google όσον αφορά το λειτουργικό σύστημα και τις εφαρμογές Android, ενώ τον Απρίλιο του 2016 απέστειλε κοινοποίηση αιτιάσεων στη Google.
Το άρθρο 102 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) και το άρθρο 54 της συμφωνίας ΕΟΧ απαγορεύουν την κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης.
